Planlı Eskitme Stratejisi Nedir?

Planlı eskitme stratejisi, yazılım yavaşlamalarından her yıl piyasaya sürülen yeni araba modellerine kadar neredeyse her yerde yaygın hale geldi.

Hiç onarması değiştirmekten daha pahalı olan bir teknolojik alet arızası yaşadınız mı? Ya da sırf eskisi biraz eski versiyon için zaten sahip olduğunuz bir şeyin yeni bir versiyonunu istediniz mi?

Bu istekleriniz, planlı eskitmenin bir sonucu olabilir.

Planlı eskitme stratejisinin ne olduğunu, dezavantajlarını ve faydalarını ve bununla ilgili olumsuz karşılaşmaları nasıl azaltacağınızı veya önleyeceğinizi öğrenmek için okumaya devam edin.

Planlı Eskitme Stratejisi Nedir?

“Eskime”, artık kullanılmayan, artık kullanışlı olmayan veya modası geçmiş anlamına gelen “modası geçmiş” kelimesinden gelir.

Planlı eskitme, ürünlerin doğal olarak eskiyebileceklerinden daha erken eskiyecek şekilde tasarlanmasına yönelik iş uygulamasıdır.

Planlı eskitme, işletmelerin ürünleri veya hizmetleri yapay bir son kullanma tarihi ile sattığı bir taktiktir. Bunu, ürünleri kasıtlı olarak kolayca bozulabilir hale getirerek veya doğal olarak olduğundan daha hızlı modası geçmiş hissettirmek için akıllı pazarlama kullanarak yapıyorlar.

Sonuç olarak, işletmeler gelişir, ancak savurgan harcamalara neden olur ve çevresel israfı artırır.

Planlı Eskitmenin Tarihçesi

Bir iş taktiği olarak planlı eskitme, ilk olarak 1920’lerde General Motors CEO’su Alfred P. Sloan tarafından Ford Motor Company’nin kurucusu olan rakibi Henry Ford ile rekabet etmek için uygulandı.

General Motors CEO’su Alfred P. Sloan’ın stratejisi işe yaradı ve müşteriler mevcut trendleri takip etmek için yeni modellere geçmeye başladı. Sonunda General Motors, Ford’u geride bırakarak büyük satışlar elde etti.

Başka bir örnekte, 1925 yılında dünyanın en büyük ampul şirketleri Cenevre’de gizli bir toplantı için bir araya gelerek Phoebus kartelini oluşturmuşlardır. Amaç, ortak bir tekel yaratmak için akkor ampullerin ömrünü kısaltmak ve standart hale getirmekti.

İlk önce ampullerin ömrünü uzatmakla görevlendirilen aynı mühendislere daha sonra bunu azaltmaları talimatı verildi. Başarıları için plan işe yaradı ve satışlar arttı. Phoebus karteli, faaliyetlerini 2. Dünya Savaşı’ndan önce durdurmuş olsa da, uygulamaları bugüne kadar devam etmekte ve birçok işletme tarafından benimsenmektedir.

Şirketler Planlı Eskitmeyi Nasıl Kullanıyor?

Politika olarak planlı eskitme şirketler için büyük ölçüde karlı bir stratejidir. Planlı eskitme telekomünikasyon sektöründe yaygın bir uygulamadır. Bu, akıllı telefonlar ve diğer çevresel cihazlar gibi cep telefonlarının üretimi için geçerlidir.

Farklı planlı eskitme türleri bulunur:

Teknik eskime, bir ürünün artık çalışmadığı zamandır. Bunun nedeni, temel ve değiştirilemez parçalarının sınırlı yaşam döngüsüdür.

Estetik, psikolojik veya kültürel eskime, bir şirketin yeni bir ürünü promosyon kampanyalarında öncekilerden daha verimli olarak sunmasıdır.

Yazılım eskimesi, yeni donanım eski yazılımı desteklemediğinde veya yazılım bütünlüğü kaybı meydana geldiğinde ortaya çıkar. Yazılım lisansı satıcıları, destek satıcıları veya söz konusu yazılım hakkında bilgi eksikliği olduğunda da olabilir.

Planlı Eskitme Stratejisi Örnekleri

Markalar, işlevini yerine getirebilmesi için yüksek bakım veya tamamlayıcı ürünler gerektiren ürünlerin fiyatlarını düşürür. Bir öğenin düşük fiyatı, sizi anlık bir satın alma işlemi yapmaya motive eder. Daha sonra, yinelenen satışlar için size art arda tamamlayıcı mallar satılır. Örneğin yazıcıları ele alalım.

Yazıcılar, mürekkep kartuşları boş olmasa bile belirli bir eşiğe ulaştığında çalışmayı durduracak şekilde tasarlanmıştır. Renklerden yalnızca biri ayarlanan sınırın altında olsa bile cihaza sizi uyarmasını emreden bir çip ile tasarlanmıştır. Bu nedenle, sizi yeni bir kartuş almaya teşvik ederler.

Teknoloji devleri, sürekli olarak eski cihazlarla uyumlu olmayan yeni işletim sistemi güncellemeleri yayınlıyor ve geliştiricileri yeni güncellemeler çıkarmaya ve eski sürümler için desteği bırakmaya zorluyor. Sonuç olarak, bu, hizmetlerini kullanmaya devam etmek için sizi en son özelliklere sahip yeni bir cihaza yükseltmeye zorlar.

Apple bu konuda ünlüdür. İnsanlar sık sık iPhone’daki iOS güncellemelerinin eski modelleri yavaşlattığını ve bazen aniden kapanmalarına neden olduğunu bildirdi. 2016’da Apple’a dava açıldı ve 27 milyon dolar para cezası ödemesi emredildi; bu, yıllık satışlarının önemsiz bir kısmını oluşturuyor.

Planlı Eskitme Çevreyi Nasıl Etkiler?

Planlı eskitme, dünya çapında üretilen kişi başına düşen ve toplam e-atık miktarını artırarak çevreyi etkiler ve daha yüksek üretim hacimlerine katkıda bulunur.

Mükemmel çalışan ancak modası geçmiş veya olması gerekenden önce kırılan ürünleri sürekli olarak değiştirmenin en acil sonucu, elektronik atığın artmasıdır. Hala olması gerektiği gibi geri dönüştürülemeyen bu atıkların birikmesi çevreye zarar vermekte ve dolayısıyla iklim değişikliğine katkıda bulunmaktadır.

Planlı Eskitmenin Çevreye Etkisi Nasıl Azaltılır?

Bireyler olarak, gereksiz alımlar yapmayarak veya sadece modaya uygun olmak için ürün satın alarak ve tüketici elektroniği söz konusu olduğunda geri dönüştürülmüş veya geri dönüştürülebilir ürünleri tercih ederek, planlı eskimenin çevre üzerindeki etkisini azaltabiliriz. 

Sık Sorulan Sorular