Evlerimizdeki elektrikli cihazların pekçoğu tam olarak kapatılamıyor. Bu cihazların elektrik harcamalarını istemiyorsanız, fişten çekmek zorunda kalıyorsunuz. Bu ürünler bekleme konumunda belki çok az akım çekiyorlar ama, 24 saat fişe takılı kaldıklarını unutmamak lazım. Evde çevreme şöyle bir baktığımda hemen 10 tane böyle cihaz sayabilirim (televizyon, uydu alıcısı, müzik sistemleri, telefon adaptörleri, bilgisayar, monitör, dizüstü adaptörü, tablet adaptörü, adaptörlü masa lambaları, mikrodalga fırın, normal fırın hemen aklıma gelenler) Bekleme Modu Stand-by Nedir?
Tek başlarına düşünüldüğünde belki çok fazla göze batmıyorlar ama, evlerdeki elektrik enerjisinin %10 kadarının bu cihazlar tarafından harcandığı tahmin ediliyor.
Bekleme Modu Stand-by Nedir?
Bekleme modu (stand-by) ile ilgili bilinmesi gerekenler aşağıda;
Stand-by ya da bekleme modu nedir ve gerçekten gerekli mi?
Elektrikli aletlerin ana fonksiyonlarını yerine getirmedikleri yani “kapalı” oldukları sürede içinde bulundukları durum “bekleme modu” olarak adlandırılıyor. Burada harcanan gücü, genellikle cihazların içinde şehir şebekesini (AC) daha düşük gerilimli doğru akıma (DC) çeviren güç kaynakları harcıyorlar. Güç kaynağının açık bırakılmasının sebebi, cihaz “kapalı” olmasına rağmen uzaktan kumandaya cevap verilmesi gerekliliği, saat ya da başka bir göstergenin yakılması gibi sebepler.
Hangi cihazlar bekleme modunda akım çekiyor?
Adaptör ya da şarj cihazı kullanan hemen hemen tüm cihazlar, uzaktan kumandalı cihazlar, üzerinde sürekli bir göstergesi (saat ya da kırmızı LED gibi) olan cihazlar mutlaka bir akım çekiyorlar (Çekilen güç miktarını merak ediyorsanız, yazının sonundaki tabloya bir göz atabilirsiniz). Kesin olarak emin olamıyorsanız bir Wattmetre ile ölçmelisiniz.
Watt nedir?
Watt, güç ölçü birimidir (Joule/saniye). Hız ölçmeye benzer (km/saat gibi). Aynen hızı mesafeye çevirdiğimiz gibi Watt’ı da enerjiye çevirebiliriz. 100 km/saat ile giden bir araba 2 saatte 200 km gider, 1000W’lık bir cihaz 2 saatte 2000W-saat (2 kilowatt-saat) enerji harcar gibi. Kolay akılda kalacak bir hesap; 1W’lık bir bekleme harcaması olan cihaz, 24 saat ve 365 gün prizde takılı kalırsa yılda 9 kW-saat enerji tüketir. Örneğin bekleme modunda sürekli harcanan gücünüz toplam 5W ise, yıllık harcamanız 5 x 9 = 45 kW-saat olarak hesaplanabilir. Tek tek az görünse de, evde sürekli “bekleyen” 15-20 cihaz, toplamda önemli bir enerji ve para kaybına yol açmaktadır.
Evdeki”bekleme modu” harcamasını nasıl düşürürüm?
Günlük rutin kullanımda can sıkıcı olabilirse de, bazı önlemler almak mümkün. Öncelikle kullanmadığınız cihazın fişini çekin (en azından az kullandığınız odadaki televizyon ve/veya müzik setinin fişini çekmekle işe başlayabilirsiniz).
Birçok cihazı aynı anda kapatmak pratik olmuyorsa, üzerinde açma-kapama anahtarı olan uzatmalardan alabilirsiniz. Böylece, örneğin TV, uydu alıcısı, sinema sistemi vs. tek anahtarla fişten çekilmiş gibi olur.
Yeni alacağınız cihazların bekleme modunda harcadığı gücün düşük olmasına dikkat edebilirsiniz. (teknoloji mağazalarında bu konuyu satış görevlisine sormak çok büyük ihtimalle zaman kaybı olacaktır). ENERGY STAR uyumlu ürünleri tercih etmeye çalışın.
Zamanında çok ucuza bir Watt-metre almıştım (harcaması ölçülecek cihaz ile priz arasına takılan ve çekilen gücü gösteren ölçü aleti). Size de tavsiye ederim. Oldukça ucuz fiyata bulunabiliyor. Evdeki bazı cihazların bekleme modunda iken ne kadar güç harcadığını gördüğünüzde oldukça şaşıracaksınız.
Yukarıda yazılan basit önlemler ile bekleme modu harcamaları %30 kadar azaltılabilir.
Cihazların neden bekleme modu var? Olması şart mı?
Bekleme modu bazen gerekli olabiliyor. Cihazların bazı fonksiyonlarının çalışmaya devam edebilmesi için az da olsa elektriğe ihtiyaçları oluyor. Örnek vermek gerekirse;
* Alıcıların açık tutulması gerekliliği (uzaktan kumandalar, telefonlar vd.)
* Sıcaklık izleme devreleri (örneğin dış sıcaklık kontrolü)
* Cihazın üzerindeki saat
* Dahili pilin şarj edilmesi
* LED göstergeler (kırmızı bekleme LED’i gibi)
İyi bir tasarımda bu güç harcamaları çok düşürülebilir, ama sıfırlanmaz.
Bekleme durumundaki cihazların ekonomiye maliyeti ne?
Kesin bir ölçüm neredeyse imkansız olmasına rağmen, evlerde harcanan gücün %5-10 arasındaki bir kısmı beklemedeki cihazlar tarafından harcanıyor. Bu harcama özellikle şehirlerde ve gelişmiş ülkelerde daha fazla. İş yerlerinde de nispeten daha az olmasına rağmen önemli bir miktarda harcama var. Toplamda, sadece bekleme modundaki cihazların dünya CO2 salınımının %1’ine yol açtığı hesaplanıyor.
Bekleme durumundaki cihazların harcamaları artıyor mu?
Büyük ihtimalle bu artış sürüyor. Aslında üreticiler bekleme durumundaki gücü düşürmek için bayağı çalışıyorlar ama yeni cihaz sayısındaki artış o kadar fazla ki, toplamda hala daha fazla güç harcıyoruz.
Bekleme durumu güç harcamaları azaltılabilir mi?
Yeni teknolojiler ile cihazların güç harcamaları çok düşürüldü. Yeni tip göstergeler de gittikçe daha az akım çekiyorlar. Sonuçta genel toplamın %75 kadarı tasarruf edilebilir gibi duruyor. Tek tek cihazlarda kayıp çok az olmasına rağmen, toplamdaki harcama bu tasarrufu gerektiriyor.
Cihazların güç harcamaları
Aşağıda, evlerimizde kullandığımız belli başlı cihazların güç harcamalarını görebilirsiniz. Değişik markalardan denenen cihazların ortalaması alınmış.
| Cihaz / Mod | Ortalama (W) | En az (W) | En çok (W) | Denenen cihaz sayısı |
|---|---|---|---|---|
| Klima, duvar tipi | ||||
| Beklemede | 0.9 | 0.9 | 0.9 | 1 |
| Cep telefonu şarjı | ||||
| Açık, şarj bitmiş | 2.24 | 0.75 | 4.11 | 4 |
| Açık, şarj ediyor | 3.68 | 0.27 | 7.5 | 23 |
| Güç kaynağı boşta | 0.26 | 0.02 | 1 | 32 |
| Saatli radyo | ||||
| Açık | 2.01 | 0.97 | 7.6 | 23 |
| Monitör, CRT | ||||
| Kapalı | 0.8 | 0 | 2.99 | 21 |
| Açık | 65.1 | 34.54 | 124.78 | 21 |
| Uyku modu | 12.14 | 1.6 | 74.5 | 14 |
| Monitör, LCD | ||||
| Kapalı | 1.13 | 0.31 | 3.5 | 32 |
| Açık | 27.61 | 1.9 | 55.48 | 31 |
| Uyku modu | 1.38 | 0.37 | 7.8 | 30 |
| Masaüstü bilgisayar | ||||
| Açık, boşta | 73.97 | 27.5 | 180.83 | 63 |
| Kapalı | 2.84 | 0 | 9.21 | 64 |
| Uyku modu | 21.13 | 1.1 | 83.3 | 52 |
| Dizüstü bilgisayar | ||||
| Açık, şarjı | 29.48 | 14.95 | 73.1 | 13 |
| Açık, şarj ediyor | 44.28 | 27.38 | 66.9 | 8 |
| Kapalı | 8.9 | 0.47 | 50 | 19 |
| Adaptör boşta | 4.42 | 0.15 | 26.4 | 19 |
| Uyku Modu | 15.77 | 0.82 | 54.8 | 16 |
| Faks cihazı, inkjet | ||||
| Kapalı | 5.31 | 0 | 8.72 | 3 |
| Açık | 6.22 | 2.89 | 14 | 8 |
| Faks cihazı , lazer | ||||
| Kapalı | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Açık | 6.1 | 6.1 | 6.1 | 1 |
| Hazır mod | 6.42 | 6.42 | 6.42 | 1 |
| Kombi | ||||
| Kapalı | 4.21 | 0 | 9.8 | 16 |
| Açık | 339.71 | 70.5 | 796 | 14 |
| USB HUB | ||||
| Kapalı | 1.44 | 0.95 | 1.81 | 5 |
| Açık | 2.06 | 1.06 | 3.55 | 7 |
| ADSL Modem | ||||
| Kapalı | 1.37 | 0.33 | 2.02 | 16 |
| Açık | 5.37 | 3.38 | 8.22 | 20 |
| Kablo Modem | ||||
| Kapalı | 3.84 | 1.57 | 6.62 | 8 |
| Açık | 6.25 | 3.64 | 8.62 | 16 |
| Bekleme | 3.85 | 3.59 | 4.11 | 2 |
| Çok amaçlı yazıcı – inkjet | ||||
| Off | 5.26 | 0 | 10.03 | 23 |
| On | 9.16 | 3.9 | 17.7 | 24 |
| Çok amaçlı yazıcı – lazer | ||||
| Off | 3.12 | 0 | 4.7 | 3 |
| On | 49.68 | 5 | 175 | 4 |
| Gece lambası (sensörlü) | ||||
| Kapalı | 0.05 | 0 | 0.34 | 10 |
| Açık | 4.47 | 0 | 27.97 | 19 |
| Bekleme | 0.22 | 0 | 1.2 | 8 |
| Telsiz telefon | ||||
| Ahize üzerinde | 2.81 | 1.05 | 4.89 | 35 |
| Ahize üzerinde değil | 1.58 | 0.59 | 3.09 | 35 |
| Konuşma esnasında | 1.9 | 0.59 | 3.38 | 33 |
| Kapalı | 0.98 | 0.54 | 1.8 | 10 |
| Telsiz telefon (telesekreterli) | ||||
| Ahize üzerinde | 4 | 2.15 | 7.4 | 20 |
| Ahize üzerinde değil | 2.82 | 1.72 | 4.7 | 20 |
| Konuşma esnasında | 3.53 | 2.2 | 6.5 | 21 |
| Kapalı | 2.92 | 0.9 | 7.4 | 11 |
| Şarjlı tornavida | ||||
| Şarjlı durumda | 8.34 | 1.82 | 14 | 5 |
| Çalışma | 29.53 | 1.39 | 66 | 16 |
| Bekleme | 1.74 | 0 | 4.7 | 23 |
| Inkjet yazıcı | ||||
| Kapalı | 1.26 | 0 | 4 | 25 |
| Açık | 4.93 | 1.81 | 22 | 25 |
| Lazer yazıcı | ||||
| Kapalı | 1.58 | 0 | 4.5 | 7 |
| Açık | 131.07 | 1.7 | 481.9 | 5 |
| Gazlı fırın | ||||
| Bekleme | 1.13 | 0.7 | 1.7 | 4 |
| Tarayıcı | ||||
| Kapalı | 2.48 | 0.27 | 8.2 | 6 |
| Açık | 9.6 | 1.71 | 15.6 | 10 |
| Alarm sistemi | ||||
| Kurulu durumda | 2.7 | 2.7 | 2.7 | 1 |
| DVR (video kayıt cihazı) | ||||
| Açık | 37.64 | 25.95 | 49.2 | 4 |
| Açık, kayıtta | 29.29 | 27.27 | 31.3 | 2 |
| Kapalı | 36.68 | 23.3 | 48.6 | 4 |
| Kablo alıcı, kaydedicili | ||||
| Kayıt yok, TV kapalı | 44.63 | 44.38 | 44.87 | 2 |
| Kayıt yok, TV açık | 44.4 | 44.2 | 44.6 | 2 |
| Kumandadan kapatılmış | 43.46 | 43.3 | 43.61 | 2 |
| Kablo alıcı | ||||
| Açık, TV kapalı | 24.65 | 14.2 | 74.74 | 18 |
| Açık, TV açık | 29.64 | 14.1 | 102.23 | 18 |
| Kumandadan kapatılmış | 17.83 | 13.24 | 30.6 | 14 |
| Düğmeden kapatılmış | 17.5 | 13.7 | 26.3 | 16 |
| Uydu alıcı, kaydedicili | ||||
| Kayıt yapmıyor, TV kapalı | 28.35 | 25.8 | 30.9 | 2 |
| Kayıt yapmıyor, TV açık | 31.37 | 24.2 | 36.3 | 3 |
| Kumandadan kapatılmış | 27.8 | 22 | 33.6 | 2 |
| Uydu alıcı | ||||
| Açık, TV kapalı | 15.95 | 7.69 | 33.2 | 33 |
| Açık, TV açık | 16.15 | 7.69 | 33.2 | 33 |
| Kumandadan kapatılmış | 15.66 | 6.58 | 33.05 | 25 |
| Düğmeden kapatılmış | 15.47 | 6.58 | 32.7 | 31 |
| Bilgisayar hoparlörü | ||||
| Açık, ses kapalı | 4.12 | 0.69 | 9.84 | 21 |
| Kapalı | 1.79 | 0 | 5.6 | 19 |
| Taşınabilir müzik seti | ||||
| CD modunda, çalmıyor | 4.11 | 1.29 | 6.83 | 15 |
| Kaset modunda, çalmıyor | 2.42 | 1.16 | 5.92 | 13 |
| CD çalıyor | 6.8 | 3.96 | 9.2 | 15 |
| Kapalı | 1.66 | 0.7 | 5.44 | 19 |
| Radyo çalışıyor | 3.3 | 1.36 | 8.25 | 20 |
| Televizyon, tüplü | ||||
| Kumandadan kapatılmış | 3.06 | 0.3 | 10.34 | 38 |
| Düğmeden kapatılmış | 2.88 | 0 | 16.1 | 58 |
| Televizyon, LCD | ||||
| Açık | 186.09 | 186.09 | 186.09 | 1 |
| Kumandadan kapatılmış | 6.97 | 0.2 | 48.5 | 16 |
| Düğmeden kapatılmış | 6.6 | 0.2 | 48.5 | 15 |
| Zamanlayıcı (220V kumanda eden) | ||||
| Kapalı | 2.75 | 1.5 | 5.9 | 14 |
| Kurulu | 2.84 | 1.5 | 5.9 | 16 |
| AM/FM Tuner | ||||
| Açık, ses kapalı | 9.48 | 5.08 | 16.4 | 3 |
| Açık, ses açık | 9.92 | 5.07 | 17.7 | 3 |
| Kapalı | 1.12 | 0 | 3.37 | 3 |
| Amplifikatör | ||||
| Açık, ses kapalı | 33.99 | 21.4 | 70.93 | 6 |
| Açık, ses açık | 39.16 | 21.11 | 69.3 | 6 |
| Kapalı | 0.27 | 0 | 1.8 | 7 |
| Mini müzik seti | ||||
| CD modunda, çalmıyor | 13.99 | 1.67 | 36.95 | 28 |
| Kaset modunda, çalmıyor | 13.85 | 1.67 | 33.14 | 24 |
| CD çalıyor | 19.09 | 5.2 | 41.2 | 24 |
| Kapalı | 8.32 | 0.3 | 24.58 | 27 |
| Radyo çalışıyor | 14.41 | 2.98 | 38 | 28 |
| CD Çalar | ||||
| Açık, çalmıyor | 8.62 | 4 | 25.7 | 7 |
| CD çalıyor | 9.91 | 5.8 | 25.6 | 7 |
| Kapalı | 5.04 | 2 | 18.4 | 7 |
| Telefon no gösteren cihaz (callerID) | ||||
| Beklemede | 1.27 | 1.27 | 1.27 | 1 |
| Kasetçalar | ||||
| Açık, çalmıyor | 4.53 | 4.36 | 4.7 | 2 |
| Açık, kaset çalıyor | 5.72 | 5.2 | 6.25 | 2 |
| Kapalı | 0.54 | 0 | 1.08 | 2 |
| Saatli radyo | ||||
| Açık | 1.74 | 0.99 | 3.61 | 21 |
| Radyo çalışıyor | 2.95 | 1.7 | 4.2 | 2 |
| Kahve makinası | ||||
| Kapalı | 1.14 | 0 | 2.7 | 12 |
| Fotokopi makinası | ||||
| Kapalı | 1.49 | 0 | 2.97 | 2 |
| Açık | 9.63 | 3.6 | 14 | 3 |
| DVD Kaydedici | ||||
| Kapalı | 0.75 | 0 | 1.5 | 2 |
| DVD Çalar | ||||
| Açık, çalmıyor | 7.54 | 0.24 | 12.7 | 33 |
| Açık, DVD gösterimde | 9.91 | 5.28 | 17.17 | 33 |
| Kapalı | 1.55 | 0 | 10.58 | 33 |
| DVD/VCR | ||||
| Açık, çalmıyor | 13.51 | 8.48 | 20.5 | 21 |
| Açık, DVD çalıyor | 15.33 | 9.43 | 22.37 | 19 |
| Kapalı | 5.04 | 0.09 | 12.7 | 21 |
| Oyun konsolu | ||||
| Açık | 26.98 | 5.4 | 67.68 | 24 |
| Kapalı | 1.01 | 0 | 2.13 | 26 |
| Beklemede | 23.34 | 2.12 | 63.74 | 24 |
| Garaj/apartman kumandalı kapı | ||||
| Beklemede | 4.48 | 1.8 | 7.3 | 34 |
| Düşük gerilimli aydınlatma (LED gibi) | ||||
| Beklemede | 1.13 | 1.1 | 1.17 | 2 |
| Mikrodalga fırın | ||||
| Beklemede, kapak kapalı | 3.08 | 1.4 | 4.9 | 18 |
| Beklemede, kapak açık | 25.79 | 1.6 | 39 | 17 |
| Pişirme modu | 1433. | 966.2 | 1723. | 18 |
| Müzik enstrümanı (org gibi) | ||||
| Kapalı | 2.82 | 1.2 | 4.2 | 9 |
| Kablosuz hoparlör | ||||
| Açık, çalmıyor | 37.61 | 17.1 | 65.2 | 18 |
| Kapalı | 2.92 | 0 | 19.7 | 18 |
| Subwoofer | ||||
| Açık, çalmıyor | 10.7 | 5.8 | 20.6 | 7 |
| Açık, çalıyor | 12.42 | 5.9 | 20.6 | 6 |
| Korumalı çoklu priz | ||||
| Kapalı | 1.05 | 0 | 6.3 | 6 |
| Açık | 0.8 | 0 | 6.92 | 43 |
| Telesekreter | ||||
| Kapalı | 2.01 | 1.31 | 2.55 | 7 |
| Beklemede | 2.25 | 1.42 | 2.83 | 7 |
| Kayıt cihazı üzerinde televizyonlar (TV-VCR) | ||||
| Kumandadan kapatılmış | 5.15 | 2.15 | 13.3 | 6 |
| Düğmeden kapatılmış | 5.99 | 2.15 | 13.11 | 7 |
| Pikap | ||||
| Açık, çalmıyor | 6.01 | 1.72 | 12.8 | 3 |
| Kapalı | 0.2 | 0 | 0.6 | 3 |
| VCR (video kayıt cihazı) | ||||
| Açık, çalmıyor | 7.77 | 3.8 | 11.62 | 14 |
| Kapalı | 4.68071 | 1.2 | 9.9 | 14 |